1. Tìm hiểu chung
a. Hoàn cảnh sáng tác
– Ngày 2/9/1969, Chủ tịch Hồ Chí Minh từ trần, giữa lúc cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước đang trong thời kì gay go, ác liệt. Cả dân tộc ta và nhân dân thế giới đã biểu lộ niềm đau xót, thương tiếc vô hạn trước sự qua đời của Bác-người anh hùng giải phóng dân tộc, vị lãnh tụ vĩ đại của cách mạng Việt Nam.
– Bài thơ Bác ơi! của Tố Hữu được sáng tác trong không khí những ngày tang lễ ấy, như một tiếng khóc tiễn biệt, một “điếu văn bi hùng” bằng thơ.
b. Bố cục (3 phần)
– Phần 1 (4 khổ đầu): Nỗi đau xót lớn lao khi Bác Hồ qua đời.
– Phần 2 (6 khổ tiếp): Hình tượng Bác Hồ.
– Phần 3 ( 3 khổ còn lại): Cảm nghĩ của mọi người Việt Nam trước sự ra đi của Bác.
2. Giá trị nội dung và nghệ thuật
a. Giá trị nội dung
Bài thơ như một tiếng khóc tiễn biệt, một “điếu văn bi hùng” bằng thơ. Thông qua tiếng khóc đau xót, bài thơ đã khắc hoạ hình tượng Bác Hồ. Một con người sống có lí tưởng cao cả, giàu tình nhân ái, ân nghĩa, sống khiêm tốn, giản dị và quên mình. Đồng thời, bài thơ còn là sự bày tỏ tình cảm của mọi người Việt Nam trước sự ra đi của Bác.
b. Giá trị nghệ thuật
– Bài thơ có kết cấu ba phần rất rõ ràng.
– Giọng điệu trữ tình đặc trưng, ngọt ngào, tha thiết của tình thương mến.
– Nghệ thuật biểu hiện của bài thơ đậm đà bản sắc dân tộc:
+ Bài thơ được viết theo thể thơ bảy tiếng.
+ Có nhiều hình ảnh so sánh, phép chuyển nghĩa quen thuộc với tâm hồn người Việt.
+ Những câu thơ ấy cũng đạt đến sự cô đúc, chính xác và giản dị như một chân lí.