I. MIỂU TẢ VÀ BIỂU CẢM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
Câu 1 trang 73 SGK Ngữ Văn 10, tập 1
– Miêu tả là dùng ngôn ngữ hoặc một phương tiện nghệ thuật khác làm cho người nghe/đọc/xem có thể hình dung ra sự việc/hiện tượng/con người hiện lên sinh động, chân thực như đang ở trước mắt.
– Biểu cảm là bộc lộ tình cảm chủ quan của bản thân trước sự việc/sự việc/hiện tượng/con người trong đời sống.
Câu 2 trang 73 SGK Ngữ Văn 10, tập 1
– Trong văn bản tự sự, miêu tả và biểu cảm chỉ nhằm mục đích giúp việc tự sự được cụ thể, sinh động, lí thú hơn.
– Miêu tả trong văn bản miêu tả nhằm mục đích tái hiện đối tượng cho rõ, cho hay
– Biểu cảm trong văn bản biểu cảm nhằm mục đích bày tỏ cho xúc động, lôi cuốn những tình cảm, cảm xúc của con người.
Câu 3 trang 73 SGK Ngữ Văn 10, tập 1
– Để đánh giá thành công của việc miêu tả và biểu cảm trong văn tự sự cần căn cứ xem hai yếu tố này đã phục vụ đắc lực cho mục đích tự sự đến mức độ nào.
Câu 4 trang 73 + 74 SGK Ngữ Văn 10, tập 1
– Nhờ yếu tố miêu tả mà người đọc cảm thấy như đang chứng kiến cảnh đêm thơ mộng, u huyền trên núi cao ở miền Prô-văng-xơ xa xôi.
– Nhờ yếu tố biểu cảm mà người đọc cảm nhận được những rung động nhẹ nhàng, say sưa, thanh khiết trong tâm hồn chàng chăn cừu bên cô gái ngây thơ, xinh đẹp.
=> Tất cả giúp đạt mục đích tự sự là kể về cuộc trò truyện của chàng chăn cừu và tiểu thư Xte-pha-nét trong một đêm đầy sao.
II. QUAN SÁT, LIÊN TƯỞNG, TƯỞNG TƯỢNG ĐỐI VỚI VIỆC MIÊU TẢ VÀ BIỂU CẢM TRONG VĂN TỰ SỰ
Câu 1 trang 75 SGK Ngữ Văn 10, tập 1
Chọn và điền từ:
a. liên tưởng;
b. quan sát;
c. tưởng tượng.
Câu 2 trang 75 SGK Ngữ Văn 10, tập 1
Để làm tốt việc miêu tả, ngoài việc quan sát kĩ càng đối tượng, người miêu tả còn cần liên tưởng và tưởng tượng. VD: đoạn tự sự trong mục I miêu tả hấp dẫn nhờ:
+ Quan sát: Trong đêm, tiếng suối reo…văng vẳng trong không gian.
+ Tưởng tượng: Cô gái trông như chú mục đồng của nhà trời, nơi có đám cưới sao.
+ Liên tưởng: Cuộc hành trình thầm lặng…đàn cừu lớn.
Câu 3 trang 75 SGK Ngữ Văn 10, tập 1
Những cảm xúc, rung động để biểu cảm được nảy sinh từ việc quan sát kĩ càng, vận dụng liên tưởng, tưởng tượng, hồi ức và từ những sự vật, sự việc khách quan đã hoặc đang lay động trái tim người kể.