Tinh bột và xenlulozơ

1. Trạng thái tự nhiên và tính chất vật lý

– Trong tự nhiên tinh bột có trong các loại hạt, củ, quả như: lúa, ngô, khoai, chuối xanh…

– Tinh bột là chất rắn màu trắng không tan trong nước lạnh, tan được trong nước nóng tạo thành dung dịch keo gọi là hồ tinh bột.

2. Cấu tạo phân tử 

– Công thức phân tử của tinh bột: (-C₆H₁₂O₅-)_n

– Mạch nhánh

– Có phân tử khối rất lớn do gồm nhiều mắt xích -C₆H₁₂O₅– liên kết với nhau, số mắt xích trong phân tử tinh bột n ≈ 1200 – 6000.

3. Tính chất hóa học

a) Phản ứng thủy phân

– Khi đun nóng trong dung dịch axit loãng, tinh bột bị thủy phân thành glucozơ

(-C₆H₁₀O₅-)_n + nH₂O $\xrightarrow{axit,\,{{t}^{o}}}$ nC₆H₁₂O₆ (glucozơ)

– Phản ứng thủy phân glucozơ cũng xảy ra dưới tác dụng của các enzym thích hợp ở nhiệt độ thường

b) Phản ứng với iot

– Khi cho vài giọt dung dịch iot vào ống nghiệm có chứa tinh bột, dung dịch có màu xanh đen. Khi đun nóng hỗn hợp, dung dịch trong ống nghiệm bị mất màu. Làm lạnh hỗn hợp, màu xanh đen xuất hiện lại.

4. Ứng dụng

– Làm lương thực

– Nguyên liệu sản xuất glucozơ, rượu etylic

1. Trạng thái thiên nhiên và tính chất vật lý

– Xenlulozơ là thành phần chính của bông, gỗ, tre, nứa…

– Xenlulozơ là chất rắn màu trắng, không tan trong nước ngay cả khi đun nóng.

2. Cấu tạo phân tử

– Công thức của xenlulozơ là (-C₆H₁₀O₅-)_n

– Mạch không phân nhánh.

– Phân tử khối rất lớn do gồm nhiều mắt xích -C₆H₁₀O₅– liên kết với nhau, số mắt xích trong xenlulozơ n ≈ 10000 – 14000 lớn hơn tinh bột rất nhiều.

3. Tính chất hóa học

– Khi đun nóng trong dung dịch axit loãng, xenlulozơ bị thủy phân thành glucozơ

(-C₆H₁₀O₅-)_n + nH₂O $\xrightarrow{axit,\,{{t}^{o}}}$ nC₆H₁₂O₆

– Phản ứng thủy phân xenlulozơ cũng xảy ra dưới tác dụng của các enzym thích hợp ở nhiệt độ thường.

4. Ứng dụng

– Sản xuất đồ gỗ, giấy, vải sợi và làm vật liệu xây dựng.

C. SỰ TẠO THÀNH TINH BỘT VÀ XENLULOZƠ TRONG CÂY XANH

Nhờ năng lượng ánh sáng và chất diệp lục (clorophin) cây xanh tổng hợp được tinh bột và xenlulozơ từ CO₂ và H₂O.

6nCO₂ + 5nH₂O $\xrightarrow[anh\,sang]{clorophin}$  (C₆H₁₀O₅)_n  + 6nO₂