I. TÁC DỤNG LÊN CHẤT CHỈ THỊ MÀU:
Amino axit vừa có tính bazơ (do nhóm NH2), vừa có tính axit (do nhóm COOH)
→ amino axit là một chất lưỡng tính.
+ Đối với hợp chất có dạng (NH2)xR(COOH)y
+ nếu x
+ nếu x > y → dung dịch có môi trường bazơ → quỳ chuyển xanh
+ nếu x = y → dung dịch có môi trường trung tính → không đổi màu quỳ
+ Đối với hợp chất dạng: R(NH3Cl)x(COOH)y(NH2)z(COONa)t
+ Nếu x + y > z + t môi trường axit => quì sang đỏ
+ Nếu x + y quì sang xanh
+ Nếu x + y = z + t môi trường trung tính => không đổi màu quì
Ví dụ: H2N-CH2-COOH (glyxin) không làm đổi màu quỳ
H2N-[CH2]4-CH(NH2)-COOH (lysin) làm quỳ chuyển xanh
Tất cả các aminoaxit đều là chất lưỡng tính nhưng môi trường của các dung dịch amino axit thì khác nhau.
II. TÍNH CHẤT LƯỠNG TÍNH:
Dạng 1: Amino axit tác dụng với dung dịch axit hoặc bazơ
1. Tác dụng với dung dịch axit
(NH2)xR(COOH)y+ xHCl → (ClNH3)xR(COOH)y
Số nhóm chức amino x = $\frac{{{n}_{HCl}}}{{{n}_{aa}}}$; nmuối = naa
BTKL: maa + mHCl = mmuối
Maa + 36,5x = Mmuối
2. Tác dụng với dung dịch bazơ
(NH2)xR(COOH)y + y NaOH → (NH2)xR(COONa)y + y H2O
1mol → 1mol => mm’ – maa = 22y
naa => mm’ – m aa
naa= $\frac{{{m}_{m’}}-{{m}_{aa}}}{22.y}$ => nCOOH = naa.y = $\frac{{{m}_{m’}}-{{m}_{aa}}}{22}$
y = $\frac{{{n}_{NaOH}}}{{{n}_{aa}}}$; nmuối = naa
Maa + 22y = Mmuối natri
3. Dạng hỗn hợp amino axit tác dụng với HCl và NaOH
+Glu : x mol và aa [R(COOH)(NH2)]: y mol
Luôn có nHCl = x + y và nNaOH = 2x + y
+lys : x mol và aa [R(COOH)(NH2)]: y mol
Luôn có nHCl = 2x + y và nNaOH = x + y
+Glu : x mol và lys: y mol
Luôn có nHCl = x + 2y và nNaOH = 2x + y
Dạng 2: Amino axit tác dụng với axit, sau đó lấy hỗn hợp tác dụng với dung dịch bazơ và ngược lại.
a) Amino axit $\xrightarrow{HCl}$ (A) $\xrightarrow{NaOH}$ (B)
H2N-R-COOH + HCl → ClH3N-R-COOH (A)
ClH3N-R-COOH + 2NaOH → H2N-R-COONa (B) + NaCl + 2H2O
=> coi hỗn hợp A gồm ClH3N-R-COOH và HCl không phản ứng với nhau và đều phản ứng với NaOH
b) Amino axit $\xrightarrow{NaOH}$ (B) $\xrightarrow{HCl}$ (A)
Tương tự như (a) coi hỗn hợp B là ClH3N-R-COOH vàNaOH tác dụng với HCl